لوامع الانوار العرشیه فی شرح الصحیفه السجادیهالحکیم الالهی السید محمد باقر الموسوی الحسینی الشیرازی

کتاب «لوامع الانوار العرشیه فی شرح الصحیفه السجادیه»، تألیف سید محمد باقر موسوی حسینی شیرازی در 6 جلد به تصحیح و مقدمه مجید هادی زاده و توسط انتشارات «مرکز تحقيقات رايانه‌ای حوزه علميه اصفهان» به چاپ رسیده است.

لوامع الأنوار العرشية في شرح الصحيفة السجادية، نوشته محمدباقر بن محمد حسینی شیرازی (متوفای 1240ق)، واعظ مشهور و معروف به ملاباشی است. این اثر در موضوع دعا (شرح و تفسیر) به نگارش درآمده و توسط مجید هادی‌زاده تصحیح گردیده و تعلیقاتی بر آن افزوده است.

نوشتار حاضر، شرحی بر کتاب «صحیفه‌ی سجادیه» اثری از امام سجاد(ع) است که با صبغه‌ای عرفانى و به زبان عربى با سرود‏هایى به فارسى، با سربندهاى «لمعه» و «لمعه عرشیه» است. شارح، لمعه یکم را در 14 صفر 1229ق به انجام رسانده است. این شرح در حقیقت جامع مطالب پراکنده در سایر شروح است و نزدیک به شرح سید علی‌خان و دقیق‌تر از شرح ابن میثم دانسته شده است.

روش نویسنده در این شرح، متمایز از سایر شارحان صحیفه است. رویکرد غالب او در این شرح بیش از هرچیز عرفانی و فلسفی است.

شارح، این اثر را با تکیه بر برخی از شروح و تعالیق بر صحیفه سجادیه پیش از خود و متون و تألیفات فلسفی و کلامی و عرفانی، نظیر تفسیر فخرالدین رازی و صدرالدین شیرازی و همچنین شرح صدرالدین و مجلسی دوم بر اصول کافی، إحياء علوم الدين، اسفار، اشارات و تنبیهات، تجرید الاعتقاد، اصطلاحات الصوفیه و… تدوین کرده است. وی همچنین آراء و نظرات خود را که حاصل مطالعات وی در علوم مختلف است در مواردی مانند نقد بر اقوال، بیان نکات پیرامون برخی عبارات و… اظهار کرده است.

کتاب، مشتمل بر شرح سند صحیفه و پنجاه‌وچهار لمعه است که در هر لمعه یکی از دعاهای شریف صحیفه سجادیه شرح داده شده است. وی هرچند که بخش‌های‌ مختلف را تحت عنوان لمعه یا لمعه عرشیه آورده و نام خاصی را برای آنها در نظر نگرفته است، بااین‌وجود برای هریک از بخش‌ها مقدمه‌ای متناسب با مضمون غالب در دعای مورد نظر تدارک دیده و همچنین در پایان آن، خاتمه‌ای را که در آن، تاریخ فراغت از شرح ذکر شده، آورده است.

شارح، نخست فرازی از صحیفه‌ی سجادیه را ذکر کرده، سپس به تبیین و توضیح مفردات آن پرداخته است. در مواردی نیز مطالبی پیرامون فراز یادشده به‌تفصیل آورده است.

شارح برخی مطالب را از شروح متقدم بدون ذکر نام آنها، اقتباس کرده است. وی مطالب اقتباس‌شده را گاهی بدون تصرف در کلمات و گاهی نیز با تصرف و تغییر در آنها در اثر خود آورده و در مواردی به نام مصادری که از آنها اقتباس کرده اشاره کرده است. او گاهی نظرات خود را راجع به مطالب برگرفته از مصادر اظهار کرده است.

محقق با مقایسه متن شرح حاضر با شروح دیگر صحیفه سجادیه، مانند: رياض السالكين، الحديقة الهلالية، شرح صحیفه سجادیه میرداماد و… به مشابهت‌یابی پرداخته و موارد اقتباس‌شده از دیگر شرح‌های یادشده را میان علامت <> قرار داده است. ارجاع برخی از مطالب نقل‌شده در متن، اعم از احادیث، اقوال و اشعار به مصادر اصلی و مشخص کردن آدرس آیات در پاورقی از جمله کارهای محقق در این اثر است.