مقصد الراغب الطالبفی فضائل الامام علی بن ابی طالب علیه السلام و اهل بیته ائمه الهدی و مصابیح الدجی علیهم السلام

کتاب «مقصد الراغب الطالب فی فضائل الامام علی بن ابی طالب علیه السلام و اهل بیته ائمه الهدی و مصابیح الدجی علیهم السلام» تألیف یکی از بزرگان اهل سنت در قرون شش و هفت هجری و با تحقیق رضا رفیعی که توسط «مکتبه علامه مجلسی(ره)» به چاپ رسیده است.

این کتاب که عنوان کامل آن «مقصد الراغب فی فضائل الامام علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام و اهل‌بیته مصابیح الدجی علیهم‌السلام» است، سی و سومین اثر از سلسله مصادر بحارالانوار است که به چاپ رسیده است. به نظر می‌رسد همین نسخۀ دانشکده الهیات در اختیار علامۀ مجلسی بوده چون برخی از اشکالاتی که در این نسخه وجود دارد، در نقل‌های علامه مجلسی در بحارالانوار هم موجود است و چون تملک ایشان بر نسخه نیست این احتمال وجود دارد که به صورت امانتی از نسخه استفاده کرده‌اند.

در تمام این سال‌ها تلاش شد تا مؤلف نسخه شناسایی شود و تمام منابعی که ممکن بود اطلاعاتی داشته باشند بررسی شد. با توجه به اساتید مؤلف، پنج نفر از افرادی که به دلیل هم طبقه بودن با مؤلف و زندگی در موصل یا اربیل عراق، احتمال داشت نویسنده کتاب باشند در مقدمۀ تحقیق معرفی شده‌اند ولی هنوز نمی‌توان به طور قطعی نظر داد. البته نظریۀ دیگری بر اساس برخی از داده‌های کتاب، نویسنده را شیعه دانسته است.

نسخه‌های خطی از چند جنبه به طور معمول قابل توجه هستند. یکی موضوع اثر، دیگری مؤلف اثر و عصر تالیف اثر و نیز خود نسخه. گاهی موضوع یک نسخه‌ای مهم است نه مؤلف آن. گاهی نسخه کهن است ولی موضوع آن مهم نیست و همین‌طور تا آخر. اما نسخۀ «مقصد الراغب» از همۀ این جهات اهمیت دارد. موضوع آن برای ما بسیار مهم است. در اوایل قرن هفتم هجری نوشته شده و کهن است. با این‌که مؤلف را هنوز نمی‌شناسیم ولی یکی از عالمان بزرگ عصر خود بوده است و بزرگ‌ترین مشایخ اهل سنت در عصر خود را درک کرده بود. افرادی مثل ابن‌جوزی، مکی بن ریّان موصلی، حنبل بن عبدالله رصافی، ابن طبرزد بغدادی و افرادی دیگر که در مقدمۀ تحقیق معرفی شده‌اند. مؤلف مقصد الراغب قطعا ساکن شمال عراق در موصل بوده و در دارالحدیث مظفریۀ اربل (همین اربیل کنونی) اخذ حدیث کرده است.

کتاب‌های زیادی در زندگی و فضائل اهل بیت علیهم‌السلام از سوی اهل تسنن نوشته شده است. اما این کتاب یکی از نخستین کتاب‌هایی است که به طور مفصل برای هر یک از امامان تا حضرت بقیه الله، یک باب اختصاص داده است. کتابهای بعدی مثل «فصول المهمه یا مطالب السؤول و…»، بعد‌ها نوشته شدند. تالیف چنین کتاب‌هایی متاثر از جریان صوفیانه بوده که بعد از حمله مغولان بسیار پررنگ‌تر شد. در عصر مؤلف، ملک بدرالدین حاکم موصل شیعه بوده است و بسیاری از آثار معماری با عناصر شیعی در موصل و حلب مربوط به این دوره‌هاست که متاسفانه داعش تقریبا همۀ آنها را از بین برده است. مؤلف در پایان کتاب از یک مفتی و یک شاعر که یکی بر علیه امیرمؤمنان علیه‌السلام و دیگری بر علیه امام دوازدهم سخن گفته‌اند و مورد عقوبت ملک بدر الدین لؤلؤ واقع شده‌اند سخن و برای ملک بدر الدین دعا به دوام ملک می‌کند. از آنجا که بدرالدین در سال ۶۳۰ ه‍ به حکومت رسیده و در سال ۶۵۷ ه‍ از دنیا رفته بنابر این زمان تألیف کتاب در بین این دو تاریخ بوده است.