فرائد السمطین

فرائد السمطين نوشته ابراهيم بن محمد حموينى (644-730) و درباره فضائل امام على، فاطمه زهرا، حسنين عليهم‌السلام، و ائمه ديگر شیعیان است. «سِمط» به معناى رشته مرواريد و فرائد السمطين به معناى دو رشته مرواريد بى مانند است.

در سمط اول اين كتاب، به فضائل امام على(ع) و در سمط دوم به فضائل عترت پيامبر(ص) پرداخته شده كه علاوه بر امیرالمؤمنین(ع) شامل فاطمه زهرا(س)، حسنين(عليهماالسلام) و ائمه ديگر تا حضرت مهدى(ع) است. البته مؤلف از امام سوم به بعد تنها درباره امام رضا و امام زمان مطالبى دارد و درباره ديگر ائمه به ذكر احاديثى كلى، بسنده كرده است.

نویسنده كتاب سنى است اما بيشتر احاديثى كه نقل كرده با عقايد شیعیان سازگار و همخوان است و تفاوتى با عقايد شیعیان در زمينه امامان ندارد چنانكه در مقدمه كتاب از امام على(ع) با واژه‌هايى مانند «وصى» و «اسدالله غالب» ياد مى‌كند و ختم ولايت را با نواده صالح آن حضرت، حجت قائم مى‌داند.

محتواى كتاب بيشتر احاديثى است كه در كتب شیعیان نيز يافت می‌شود. جلد اول اختصاص به بيان فضائل امام على(ع) در زبان رسول خدا(ص) دارد. در جلد دوم پس از نقل آياتى كه در شأن اهل‌بيت نازل شده به احاديثى كه راجع به فاطمه زهرا و حسنين عليهم‌السلام است مى‌پردازد. روايات نقل شده در سمط دوم بيشتر سمت و سوى شيعى دارد و از کتاب‌ها و دانشمندان شيعى در نقل اين احاديث بهره برده است.

مؤلف در عين حال روايتى درباره عدم اسلام ابوطالب آورده و درباره خلفا احاديثى نقل كرده كه از آن جمله تمجيد رسول خدا(ص) از عده‌اى از صحابه بزرگ بخصوص سه خليفه اول است.

مجموع روايت‌هاى نقل شده در اين كتاب 594 مورد است. نویسنده تنها احاديث را نقل مى‌كند اما هيچ نقدى بر آنها وارد نمى‌كند. شيوه مؤلف مسندگونه ونقل با سلسله اسناد و بيان جزئيات ريز روايات است، حتى زمان و مكان استماع و يا قرائت حديث را نيز باز گفته است.

در ميان مشايخ و اسانيد اين كتاب، هم دانشمندان سنى و هم عالمان شيعى وجود دارد. از اين جمله «شاذان بن جبرئيل قمى» (م. 660) عالم شيعه است كه نام او حدود 60 مورد تكرار شده و نام شيخ صدوق (م.381) در 33 مورد به چشم مى‌خورد.