تفسیر سوره حمدبرگرفته از آثار امام خمینی (س)

«تفسیر سوره حمد» تألیف مرحوم امام خمینی (۱۳۶۸-۱۲۸۱ ش)، کتابی است به زبان فارسى، مشتمل بر آثار گفتارى و نوشتارى پراکنده مؤلف در تفسیر عرفانى و اخلاقى «سوره حمد»؛ از جمله آنچه در کتاب «سرّ الصلاة»، «آداب الصلاة» و جلسات درس تفسیر ایشان آمده است.

محتوای کتاب

با توجه به جایگاه و اهمیت آثار مرحوم امام خمینی در زمینه قرآن، در قدم اول مجموعه آثار ایشان در تفسیر «سوره حمد» در این رساله گردآوری شده است. همچنین به این دلیل که آنچه تاکنون به عنوان تفسیر حمد از حضرت امام انتشار یافته و شهرت گرفته است، فقط دروس تفسیر ایشان است که در سال ۵۸ افاضه فرموده اند و این دروس فقط بحث «بسم الله الرحمن الرحیم» و «الحمد» را آن هم نه به کمال دربردارد، لذا بسیارى از افراد گمان کرده اند که تمامى اثر امام در پیرامون «سوره حمد» به همین اندازه است. کتاب حاضر در جهت اصلاح چنین برداشتى، در چهار بخش تنظیم یافته است تا مجموعه کاملى از آثار امام در پیرامون سوره حمد در اختیار جویندگان معارف قرآنى قرار گرفته باشد.

بخش اول: تفسیر موجزى است از سوره حمد که در کتاب گرانسنگ «سرّ الصلاة» به مناسبت بحث قرائت آمده است، این اثر در سال ۱۳۵۸ هـ.ق (۱۳۱۸ ش) نگاشته شده است.
بخش دوم: تفسیرى است که مى توان آن را تفصیل و تبیین تفسیر حمد کتاب «سرّ الصلاة» دانست که در سال ۱۳۶۱ هـ.ق (۱۳۲۱ ش) به مناسبت بحث قرائت در کتاب «آداب الصلاة» نگاشته اند.
بخش سوم: مجموعه پنج جلسه درس تفسیر ایشان است که در سال ۱۳۵۸ شمسى از تلویزیون جمهورى اسلامى ایران پخش گردید و با بیمارى حضرت امام و مخالفت هاى برخى از مقدسین که مخالف طرح این نوع سخنان بودند براى همیشه تعطیل گردید و طالبان و تشنگان معارف را از آن محروم کرد. این بخش با نهایت، وسواس ویرایش شده تا تغییرى در کلام ایشان بوجود نیاید و به همین دلیل از تغییر لحن گفتارى به نوشتارى نیز استفاده نکرده ایم، فقط در جهت فهم بهتر عبارات ایشان برخى تغییرات و اضافات را انجام داده ایم که از آن گریزى نبود.
بخش چهارم: فرازهاى پراکنده اى است که در معنى «بسم الله» و دیگر فقرات سوره حمد در آثار مکتوب و شفاهى ایشان وجود داشته است. لازم است اشاره شود پاره اى از مطالب این قسمت از آثار مکتوب امام به زبان عربى انتخاب شده است که به لحاظ حفظ امانت، عین متن عربى آن با حروف تیره آورده شده و ترجمه فارسى که ذیل آن با حروف نازک آمده توسط تنظیم کنندگان این مجموعه صورت گرفته است. ناگفته نماند برخى از موارد این قسمت جنبه تطبیق و یادآورى و پند و موعظه را دارد و از «تفسیر» به معناى مرسوم آن خارج است ولى درج آن، به جامعیت مورد نظر کمک مى نماید.

وضعیت نشر

کتاب حاضر در سالهای مختلف و توسط ناشرین مختلف به چاپ رسیده است. چاپ اخیر اثر در سال ۱400 ش. توسط موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی بوده است.

در تنظیم این اثر نیز مانند دیگر آثار منتشره از سوى مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی کوشیده شده، حواشى حضرت امام (با ستاره مشخص شده)، پاورقى، ترجمه متون عربى و فهارس لازم آورده شود تا محققین و صاحبنظران ارجمند با سهولت بیشترى از این مجموعه بهره مند شوند.